هنوز روزهای زیادی از وقتی که اسم عادل فردوسی‌پور مطرح بود و همگان به یاد گزارش‌های به‌یادماندنی او در دنیای فوتبال ‌یا اجرای بی‌نظیرش در برنامه 90 می‌افتادند، نمی‌گذرند. عادل چهره منحصربه‌فرد تلویزیون، به‌ویژه شبکه سه سیما بود. او راه ارتباط برقرارکردن با مخاطب را به‌خوبی آموخته و بلد بود چطور تا پاسی از نیمه‌شب، میلیون‌ها نفر را پای برنامه 90 بنشاند و آنها را با تحلیل‌های فوتبالی بیدار نگه دارد. زمانی هم که قرار بود او یک بازی فوتبال را گزارش کند، به طرز قابل‌ملاحظه‌ای تعداد مخاطبان تلویزیون افزایش پیدا می‌کرد. اسم عادل مساوی با فوتبال بود و هرجا‌که پا می‌گذاشت، باید درباره فوتبال حرف می‌زد‌ یا اینکه پاسخ کری‌های فوتبالی را می‌داد. در کنار این موارد عادل یکی، دو سرگرمی دیگر هم داشت و دارد که چندان بی‌ارتباط به همان دنیایش نیست. او گه‌گاهی پا‌به‌توپ می‌شود و در زمین برای رقبا کری‌خوانی می‌کند. به غیر از این، دستی هم بر ترجمه دارد و کار را بیشتر در حوزه‌های اجتماعی فوتبال در این عرصه پیش برده است. پس‌ عادل فکر، ذکر و شغلش فوتبال و تحلیل فوتبال، مجری‌گری و گزارشگری در این عرصه بود. با وجود چنین موضوعی که سال‌های زیادی از عمر حرفه‌ای این چهره شناخته‌شده را شامل شده است، او چندسالی می‌شود بخش اصلی و موضوعی را که خودش می‌گوید عاشق آن است، از دست داده است: گزارشگری فوتبال. با حضور علی فروغی به عنوان مدیر شبکه سه، راه برای قطع همکاری با عادل فردوسی‌پور و برچیدن برنامه 90 هموار شد و تلویزیون با بدسلیقگی محض، بهترین مجری دو دهه گذشته‌اش را از دست داد. دیگر خبری از مجری‌گری یا گزارشگری عادل در تلویزیون نیست. این موضوع ولی چندان تغییری در عادل به وجود نیاورده، چرا‌که هنوز هم می‌تواند با فعالیت در سایت شخصی‌ای که به راه انداخته، بخشی از امیال رسانه‌ای و فوتبالی‌اش را ارضا کند.

در کنار این مورد ولی چندماهی می‌شود که روی جدیدتری از عادل فردوسی‌پور نمایان شده است؛ ‌عادل پیش از این هم در اتفاقات مختلف جانب مردم را داشت ولی از آنجایی که فعالیتی در فضای مجازی ندارد، واکنش‌هایش چندان دیده و شنیده نشده است. این مورد ولی از زمان مرگ مهسا امینی دستخوش تغییر شده است. او احتمالا به‌واسطه نداشتن قیدوبند حاصل از همکاری با صداوسیما، حرف‌ها و اعتراضاتش را راحت‌تر بیان می‌کند. درست است که هنوز هم صفحه‌ای مجازی ندارد ولی تلاش می‌کند با گذاشتن ویدئوهای به نسبت کوتاه، نگاهش نسبت به اتفاقات رخ‌داده را بیان کند. مثلا او برای پخش گفت‌وگوی اختصاصی‌اش با کارلوس کی‌روش که برای سایت شخصی‌اش ضبط کرده بود، کار درخوری انجام داد و پیش از پخش ویدئوی پربیننده مصاحبه با کی‌روش نوشت‌: «ضایعه تلخ درگذشت مهسا امینی را به خانواده‌اش و مردم ایران تسلیت می‌گوییم». با‌این‌حال، چهره منتقد عادل فردوسی‌پور، بعدتر و با انتشار یک ویدئو روشن شد. او با چهره‌ای مغموم روبه‌روی دوربین نشست و خطاب به مردم ایران گفت: «می‌دانم که این روزها به دلیل حوادث ناراحت‌کننده اخیر حال‌و‌روز خوبی ندارید. یک‌بار دیگر ضایعه تلخ از‌دست‌دادن مهسا امینی را به خانواده‌ مهسا و شما مردم خوب کشورم تسلیت می‌گویم. شما مردمی که در‌ این‌همه سال، رنج و مرارت زیادی کشیدید. طی چند دهه گذشته در شرایط جنگ، تحریم، اوضاع سخت اقتصادی و محدودیت‌های اجتماعی ایستادگی کردید و صبوری. من افتخار می‌کنم که در کنار شما بودم. هوش، مظلومیت، شجاعت و وقار زنان و دختران سرزمین من همواره تحسین‌برانگیز بوده است و آنها همواره دنبال احترام، حفظ کرامت، شأن و حقوق انسانی و شهروندی‌شان هستند. صدای مردم و مطالبات بحق آنها باید شنیده شود. پاسخ مطالبات مردم خشونت، محدودیت و قطع‌کردن اینترنت نیست. به امید روزهای بهتر و آینده‌ای روشن برای ایران عزیزمان».

عادل در کنار چهره اجتماعی‌ای که دارد و به‌واسطه آن به محبوبیت زیادی رسیده، سال‌هاست به‌عنوان استاد دانشگاه شریف هم مشغول به فعالیت است؛ همان دانشگاهی که در حوادث اخیر، اتفاقات عجیبی از سر گذرانده که اوجش ورود لباس‌شخصی‌ها به دانشگاه و برخورد با دانشجویان معترض بود. عادل همان روزها که مربوط به دهه اول مهر بود، بی‌کار ننشست و با صدور بیانیه‌ای از دانشجویان دانشگاهی که در آن تدریس می‌کند، حمایت کرد. او نوشت «تصاویر تلخ و تکان‌دهنده شب گذشته دانشگاه شریف، ‌ فراموش‌نشدنی است. در ۲۳ سال دوران تدریس خود، مشوق دانشجویان بودم تا برای ساختن فردایی بهتر در ایران بمانند. با چه نگاه و متر و معیاری با فرزندان شریفی که باعث رشد و ترقی و سربلندی ایران عزیزمان بوده‌اند، چنین بی‌رحمانه رفتار می‌کنید و دیگر چگونه می‌توان از آنها انتظار داشت تا بازهم بمانند و بسازند؟ بی‌تردید تشکیل کلاس بدون حضور همه دانشجویان و در شرایط فعلی بی‌معناست. امیدوارم هرچه سریع‌تر دانشجویان بازداشت‌شده آزاد شوند و با رعایت حق آزادی بیان و اندیشه در فضایی امن و آزاد و به دور از خشونت، شرایط تشکیل کلاس‌ها فراهم شود». چند روز بعد هم که داستان درگیری دانشجویان بسیجی با عده‌ای دیگر از دانشجویان دانشگاه شریف بر سر مختلط‌بودن یا نبودن سلف سرویس دانشگاه رقم خورد، فردوسی‌پور‌ ترجیح داد در واکنش به بسته‌شدن سلف سرویس دانشگاه، در حیاط‌ روی زمین، کنار سایر دانشجویان بنشیند و غذایش را بخورد. جدیدترین رویکردی که روی متفاوت عادل فردوسی‌پور را هم به تصویر کشیده مربوط به تجمع روز 17 آبان در دانشگاه شریف است که عادل فردوسی‌پور هم فرصتی پیدا کرد تا چند‌دقیقه‌ای برای دانشجویان این دانشگاه حرف بزند. عادل این بار از این گفت که جای دانشجو پشت میله‌های زندان نیست و جای لباس‌شخصی در دانشگاه. «جای دانشجو پشت میله زندان نیست. همه مردم ایران خواهان آزادی بی‌قیدوشرط دانشجوهای در بند هستند. این خواسته حداقلی نه‌تنها این دانشگاه‌ بلکه تمام دانشگاه‌هاست. نیروهای لباس‌شخصی را برای دانشجوها نباید به کار برد. شما وقتی سرود را خواندید، اشک از چشم‌هایمان جاری بود. حضور شما دلگرم‌کننده است. امیدوارم به زن، زندگی و آزادی احترام بگذاریم». واکنش‌ها به روی جدید عادل فردوسی‌پور را می‌شد در شعارهای دانشجویان این دانشگاه به‌خوبی دید: آزادی، عدالت، فردوسی‌پور حمایت.

باشگاه مشتریان پیام رسون

آشنایی با خدمات پیام رسون

هر چیزی که کم باشد، ارزشمندتر خواهد بود و احترام بیشتری هم خواهد داشت. چند خلبان هواپیما داریم؟ خیلی کم هستند؛ به همین دلیل خلبان‌ها شخصیت‌های خاصی دانسته می‌شوند. حالا تصور کنید که از بین این خلبان‌های هواپیماهای آموزشی و جنگنده و مسافری، چند  نفر درگیر کاپیتانی هواپیماهای مسافری هستند؟ حالا از این بین، تصور کنید که کمتر از انگشتان یک دست، کاپیتان خانم داشته باشیم. یکی از این چهار، پنج نفر، کاپیتان ملیکا کریمی است که چراغ اولین‌ها در این حوزه‌ را برای زنان روشن کرده است. او که درگیر تحصیل در رشته فیزیک بود، سر از دنیای هوانوردی و خلبانی هم درآورد و بعد از مرارت‌های زیادی که کشید، استخدام شرکت هواپیمایی تابان شد تا دوره‌های سختش شروع شود. جالب اینکه هر جایی برای استخدام می‌رفت، او را دست به سر می‌کردند و می‌گفتند که نیازی به نیروی زن نداریم. اما حالا 7 سالی می‌شود که این بانوی مصمم، از فراز سر ما در آسمان‌های ایران پرواز می‌کند تا ثابت کند که برای زنان ایرانی، «نشد» وجود ندارد.

    در رؤیاهای کودکی همه ما دهه شصتی‌ها و پنجاهی‌ها، خلبان بودن وجود داشته است. پس اجازه بدهید بی‌مقدمه به سراغ کلیشه‌ای‌ترین سؤال برویم: چرا خلبان شدید؟ آیا خلبانی مثل همه ما رؤیای کودکی‌تان بود؟
شاید تعجب کنید بگویم که من مثل بیشتر بچه‌ها چنین رؤیایی نداشتم.
    واقعا؟
بله. تا سن نوجوانی اصلاً به خلبان شدن فکر نکرده بودم و نمی‌دانستم در ایران زنان هم می‌توانند خلبان بشوند.رؤیای کودکی‌ام فضانورد شدن و کار در ناسا بود، برای همین به کلاس‌های نجوم رصدخانه زعفرانیه می‌رفتم تا اطلاعات بیشتری از فضا به‌دست بیاورم. بعدها متوجه شدم که یکی از دوستانم خلبانی می‌خواند و چون این شغل به هوا و فضا نزدیک‌تر بود، برای همین در دوره‌های آموزش خلبانی شرکت کردم و خلبان شدم.
    عموماً خلبانی شغل مردانه محسوب می‌شود و تعداد خلبان‌های زن در کشورمان شاید کمتر از انگشتان یک دست باشد. ورود به شغل‌های عموما مردانه هم برای زن‌ها داستان‌های خاص خودش را داشته و دارد. می‌خواهیم بدانیم که برای ورود به این دنیای مردانه از چه مسیری عبور کردید؟
سال ۱۳۸۹ پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و صد ساعت پرواز آزمایشی مجوز خلبانی گرفتم و با خوشحالی برای استخدام به شرکت‌های هواپیمایی سر زدم اما برخی از شرکت‌ها اصلاً اجازه نمی‌دادند که فرم پر کنم.
    چرا؟ با خانم بودن شما مشکل داشتند؟
می‌گفتند خلبان خانم نمی‌خواهیم و برخی هم می‌گفتند تماس می‌گیریم، اما حتی برای آزمون ورودی به من زنگ نزدند تا اینکه بالاخره
سال ۱۳۹۴ موفق شدم در شرکت هواپیمایی تابان مشغول کار شوم. در واقع، دوره آموزش خلبانی ۳سال طول کشید، اما برای استخدام شدن ۵ سال دوندگی کردم!
    پس با این توضیحات، نخستین تجربه پرواز جدی شما باید تجربه خاصی بوده باشد. برای‌مان از نخستین پروازتان بگویید، استرس نداشتید؟
در شغل ما داشتن استرس طبیعی است و اگر استرس نداشته ‌باشی، خطرناک است. البته در نخستین پروازم به‌عنوان کمک خلبان بودم و دلم به‌وجود خلبان گرم بود.
    این دلگرم بودن به‌وجود خلبان را برای ما بیشتر توضیح می‌دهید؟
به قول یکی از استادان پرواز، وقتی کمک خلبان هستی و مشکلی در پرواز پیش بیاید، به سمت چپ یعنی خلبان نگاه می‌کنی و خیالت راحت است که اوضاع را روبه‌راه می‌کند اما وقتی خلبان اول هستی، باید مسئولیت همه‌‌چیز را بپذیری، چون سمت چپ پنچره است.
    برای بیشتر ما دیدن زنان در شغل‌های کاملا مردانه که سابقه حضور در آنها را نداشته‌اند، خیلی عجیب است و ممکن است واکنش‌های خاصی هم نشان بدهیم. برای‌مان بگویید وقتی مسافرها می‌فهمند خلبان زن است چه واکنشی نشان می‌دهند؟
اغلب واکنش‌ها مثبت است. یادم هست در یکی از نخستین پروازهایم وقتی اسمم در اعلامیه پرواز خوانده شد، مسافران ایستادند و با کف زدن تشویق کردند.
    خودتان این صحنه را دیدید؟
البته بازخوردها را معمولاً مهمانداران اطلاع می‌دهند چون با مسافران ارتباط نداریم و فقط گاهی هنگام سوار شدن به هواپیما مرا از پنجره کابین می‌بینند و برایم دست تکان می‌دهند.
    کارنامه‌ای درخشان با بالای پنج، شش هزار ساعت پرواز موفق آن هم در آب و هواهای مختلف دارید که نشان می‌دهد خلبان زبده‌ای هستید. ان‌شاء‌الله که رانندگی‌تان هم به خوبی خلبانی‌تان هم هست دیگر؟
تعریف از خود نباشد دست فرمان خوبی دارم و تا حالا تصادف نکرده‌ام! اما باید اعتراف کنم رانندگی در خیابان‌های تهران سخت‌تر است چون خیابان‌ها پر از چاله و دست‌انداز است ولی تعداد چاله‌های هوایی کمتر است.
    تماشای زمین از ارتفاع تجربه خیلی خاصی است که بیشتر ما به آن علاقه داریم. شما که از آن بالا تهران را می‌بینید، چطور می‌بینید و چطور تجربه‌ای برای‌تان است؟
تهران شب‌ها از آسمان خیلی قشنگ است. حجم وسیعی از نقاط درخشان که سوسو می‌زنند، چشم‌نواز است. اما وقتی هوا آلوده و سرد است، دماوند تا کمر سیاه است و یک‌لایه غبار چرک روی تهران را پوشانده و آدم غصه‌اش می‌گیرد که تا چند دقیقه دیگر باید فرود بیاید و در این هوای آلوده نفس بکشد. شاید به همین دلیل باشد که خلبانی در هوای تمیز تجربه بهتری می‌تواند در این جور مواقع باشد.
    عموماً خلبانی را شغل جذاب، مهیج و با پرستیژی می‌شناسند، همین باعث می‌شود که کلا کمتر درباره سختی‌های این شغل جذاب برای‌مان بگویند. شما درباره سختی‌هایش بگویید...
شغل خلبانی در عین اینکه جذاب است سختی‌های خود را دارد. مهم‌ترینش این است که نمی‌توانی در زندگی روزمره‌ات نظم برقرار کنی، چون ساعت کار مشخصی نداری. از طرفی حتی اگر ساعت ۸ صبح به کیش پرواز داشته باشی، نمی‌توانی مطمئن ‌باشی که قطعاً برای شام تهران هستی و می‌توانی به مهمانی بروی، چون ممکن است هزار و یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی بیفتد و از مشهد سر دربیاوری! اینکه ساعت خواب و خوراک‌مان دائم عوض می‌شود هم کلافه‌کننده است.
    همسرتان هم خلبان هستند. زندگی یک زوج کاپیتان چگونه است و در خانه کدام‌تان کاپیتان هستید؟
در خانه هیچ‌کدام‌مان کاپیتان نیستیم. اتفاقاً چون همکار هستیم شرایط سخت را به خوبی درک می‌کنیم و تلاش می‌کنیم زندگی را در نهایت آرامش، رو به جلو پیش ببریم.
    متولد و بزرگ شده محله نیاوران هستید و هم‌اکنون هم در این محله زندگی می‌کنید. از نظر شما نیاوران چه ویژگی دارد که هیچ‌وقت آن را ترک نکرده‌اید؟
به‌دلیل خاطرات خوب دوران کودکی به نیاوران تعلق خاطر دارم. یادم هست وقتی بچه بودیم محله، خیلی خلوت بود با بچه‌های همسایه در کوچه‌ها استپ هوایی، قایم باشک و دوچرخه بازی می‌کردیم و جمعه‌ها با پدرم به کوه نزدیک خانه‌مان می‌رفتیم. حالا با وجود اینکه محله شلوغ شده است و فرقی با نقاط دیگر تهران ندارد، باز هم دوست ندارم اینجا را ترک کنم.
    به‌عنوان شهروندی که به محله‌اش تعلق خاطر دارد و احساس مسئولیت می‌کند، از مدیران شهری چه انتظاری دارید؟
این سؤال مرا یاد خاطره‌ای انداخت. چند سال پیش در یکی از کوچه‌های نیاوران که هر روز عبور می‌کردم، متوجه شدم سرایدار ساختمانی آب را باز می‌کند و چندین ساعت‌ شیلنگ را در کوچه و نهر آب رها می‌کند یا ماشین می‌شوید، خیلی ناراحت شدم. یک‌بار طاقت نیاوردم و گفتم: «شما خجالت نمی‌کشید آب را هدر می‌دهید؟... مگر نمی‌دانید در خیلی از جاها مشکل کم‌آبی داریم؟» سرایدار با خونسردی گفت:«نگران نباشید، این آب چاه است.» با ناراحتی گفتم: «چه فرق می‌کند، آب چاه هم از منابع زیرزمینی است و نباید بیهوده هدر برود.» ولی سرایدار برایم توضیح داد که ساختمان روی یک قنات بنا شده است و اگر هر روز چند ساعت آب را باز نگذارند آب وارد آسانسور می‌شود و به تأسیسات آسیب می‌زند و... این موضوع عجیب هنوز در ذهنم مانده است. برای همین از مدیران شهری می‌خواهم اجازه ندهند ساختمانی روی یک قنات ساخته شود تا آب این سرمایه ملی اینطور هدر برود.
    تصور کنید شهردار منطقه یک هستید، نخستین و مهم‌ترین‌کاری که انجام می‌دادید چه بود؟
روزگاری شمیران پر از خانه باغ بود که در سال‌های اخیر همه خراب و تبدیل به برج شده‌اند. اگر جای شهردار منطقه یک بودم، اجازه تخریب هیچ باغی را نمی‌دادم و برای حفظ کوچه باغ‌ها شمیران بیشتر تلاش می‌کردم.
    اگر شهردار تهران بودید چه می‌کردید؟
از نظر من که هر روز باید از نیاوران تا مهرآباد بروم، ترافیک خیابان‌های تهران خصوصاً در عصرها معضل بزرگی است. گاهی در ساعت اوج ترافیک، ۳ ساعت طول می‌کشد تا به فرودگاه برسم. همکارانم پیشنهاد می‌دهند به محله‌ای نزدیک فرودگاه اسباب‌کشی کنم، اما راستش به‌خاطر همان احساس تعلقی که به نیاوران دارم، هر روز پی ترافیک را به تنم می‌مالم.

سرحال و خسته. این دو واژه متضاد را در بهزاد نبوی می‌توان دید. پیرمرد 80ساله وقتی حرف می‌زند، گویی هنوز آن چهره میان‌سال پرجوش و خروشی است که سازمان سیاسی چپ اسلامی را در روزهای سرد و سخت ابتدای دهه70 به دندان کشید و با «عصرما» و «ائتلاف گروه‌های خط امام» آنان را به بامداد دوم‌خردادماه 1376 رساند. هنوز رد روزهای فعالیت شبانه‌روزی‌اش در فراکسیون دوم‌خردادماه مجلس‌ششم را بر صورتش می‌توان دید. روزهایی که مجلس ارج و قربی داشت. هم حامیان و هم مخالفان اصلاحات، هر بامداد پیچ رادیو را می‌گرداندند و به نطق‌های نمایندگانی گوش می‌دادند که سخنان آنان فضای سیاسی را متاثر می‌کرد. نبوی در هماهنگی، برنامه‌ریزی و انسجام فعالیت آن نمایندگان نقش کلیدی داشت و البته، چهره‌های جوان‌تر آن زمان اصلاح‌طلب – که امروز آنها هم وارد دهه ششم و هفتم زندگی خود شده‌اند- از تجربیات و الگوهای سازماندهی سیاسی نبوی بهره می‌بردند.

نبوی هرچند در سخن‌گفتن و دقت در به‌کار بردن هر کلمه، هر جمله و نیز بازنگری متن مصاحبه، همچنان نشانه‌های آشکاری از سرزندگی، حساسیت و سخت‌گیری سیاسی آن روزها را با خود دارد، اما هم‌زمان از خستگی و شوق بازنشستگی هم می‌گوید. تاکید دارد که حضورش در رأس جبهه اصلاحات به خواست خاتمی و رأی احزاب و گروه‌های عضو جبهه بوده است و این روزها، فرارسیدن پایان‌سال را انتظار می‌کشد تا کنار بکشد.

او البته در همین سن‌وسال هم، مسئله سیاست را به‌عنوان اصلی‌ترین دغدغه خود پی می‌گیرد و تحلیل‌ها و حرف‌های جدی درباره موضوعات روز – ازجمله اعتراضات اخیر و رویکرد کلان ساختار سیاسی- دارد. این ذهنیت پیگیر، اما دربند جسمی خسته و فرسوده است. خودش می‌گوید: «وقتی به 80سالگی برسی، می‌بینی با 75سالگی هم فرق داری. دیگر بدن نمی‌کشد». و این، برای او که زندگی سیاسی را در چارچوب فعالیت تمام‌وقت و حرفه‌ای تشکیلاتی می‌بیند و می‌فهمد و می‌پسندد، مانع بزرگی است. سیاست در الگوی سیاست‌ورزی بهزاد نبوی، صرفا نشستن، دیدن، حرف زدن و موضع گرفتن نیست. مهم‌تر از اینها، سازمان دادن است. همان چیزی که امروز در عرصه سیاسی ایران کیمیاست. از اپوزیسیون برانداز تا اصلاح‌طلبان و از آن طرف تا نیروهای میانه و رادیکال راست، همه درد مشترک سازماندهی دارند. همه چراغ برداشته‌اند و در پی تشکیل جبهه و سازمان سیاسی موثر و واقعی می‌گردند. اما در عمل، نه در چپ و نه در راست، نه در داخل و نه در خارج خبری از سازمان‌یافتگی سیاسی نیست.

گویی سیاست‌ورزی کلاسیک، آن‌گونه که بهزاد نبوی و هم‌نسلان او عمری به پای آن گذاشتند، دیری است به پایان رسیده است. این‌سو و آن‌سو هرجا سخنی از سیاست است، در رسانه است و در کنش مجازی و سازماندهی شبکه‌ای جدید. اگر هم نامی از حزب و تشکیلات سیاسی برده می‌شود، در حد بیانیه‌ای و نشستی است. نشست‌ها و بیانیه‌هایی که از یادداشت‌های نویسندگان و نشست‌های مجازی کلاب‌هاوس و حتی استوری چهره‌های فرهنگی و ورزشی کم‌اثرترند. در سطح عام‌تر، میدان، میدان ستارگان اجتماعی و سخنگویان جنجالی است. در مقابل، چراغ احزاب روبه‌خاموشی است. این سازمان‌های سیاسی کارکرد انسجام‌بخشی پیشین خود را از دست داده‌اند و به گپ‌هایی فروکاسته‌اند که خروجی مشخصی در صحنه عمل سیاسی ندارند.

بخشی از این روند را البته می‌توان و باید از منظر انتقادی متوجه نیروهای سیاسی و نیز ضعف تاریخی فرهنگ سیاسی و نهادهای حزبی دانست که البته، بحث امروز و دیروز نیست. بااین‌حال، بخش مهم‌تر مسئله ناشی از شرایط اجتماعی ایران امروز است. شرایطی که نبوی از آن با عنوان «سخت‌ترین روزهای سیاست‌ورزی» یاد می‌کند. این سخن، زمانی اهمیت بیشتری می‌یابد که توجه کنیم گوینده آن کسی است که بیش از شش‌دهه در کوره داغ سیاست تجربه آموخته، زندگی کرده و آب‌دیده شده است. کسی که از دانشگاه تا خیابان و از زندان تا دولت و پارلمان را طی کرده و در همه این سال‌ها، در چارچوب حزب، جبهه و سازمان بوده است.

بااین‌حال، او شرایطی را در جامعه می‌بیند که با وجود همه شعارها و مطالبات سیاسی‌ای که دارد، پذیرا و خواهان کنش سیاسی نیست. نه از انتخابات راهی می‌جوید، نه از حزب و تشکیلات سراغ می‌گیرد و نه در گفت‌وگو و شنیدن، حوصله و صبر و قرار دارد. مطالبه دارد، اما راه برآوردن آن را در راه‌های تجربه‌شده سابق نمی‌بیند. گویی جهان جدید را یک‌سره بی‌نسبت با جهان قدیم می‌پندارد. جامعه‌شناسان، تحلیل‌گران و ایده‌پردازان هم مدام در کارند تا چون شاعران قدیم، در وصف این کنش تازه، جهان تازه و نسل تازه متن بپردازند و شعر سرایند. هرچه تجربه قدیمی است، کهنه است و فرسوده و باید کنار نهاد. مدام سخن از نو شدن، ساخت شکستن، فلک شکافتن و طرح انداختن است. این درحالی‌است که ساختار سیاسی هم عملا راه مشارکت و رقابت را بسته است و البته اگر آن راه هم گشوده ‌بود، با این رویکرد اجتماعی نوری در افق نمی‌نمود.

در چنین بستر و زمینه‌ای است که سیاستمدار سردوگرم‌چشیده‌ای چون بهزاد نبوی هم، از تعبیر «سخت‌ترین روزهای سیاست» برای توصیف شرایط کنونی سود می‌جوید و دل به چند ماه دیگر می‌بندد که بار مسئولیت از شانه بردارد و به استقبال بازنشستگی آغوش گشاید.گزافه نیست اگر بازنشستگی سیاسی بهزاد نبوی را نماد و نشانه‌ای از پایان الگوی کلاسیک سیاست‌ورزی بدانیم و داستان راه طی‌شده نسل او را در کتاب‌‍‌های تاریخ بخوانیم.

چرا تبلیغات با پنل پیامکی

پنل پیامک پیام رسون ویژه فروشگاه های لوازم خانگی

بعد از اینکه رسانه‌های غربی گزارش دادند ایران به روسیه پهپاد انتحاری یا به قول خارجی‌ها «کامیکازه» می‌فروشد تا این کشور در جنگ مقابل اوکراین استفاده کند، بحث‌هایی در مورد تحریم ایران مطرح شد. تصور مردم ایران از تحریم‌ها مثل همیشه تحریم‌های اقتصادی یا افراد بود و کسی فکرش را نمی‌کرد به یک باره پای تیم ملی فوتبال به این مساله باز شود.

ادعای غرب و تکذیب ایران
ادعای ارسال پهپاد از طرف ایران به روسیه برمی‌گردد به چند ماه پیش. در واقع تیر ماه بود که رسانه‌های غربی این خبر را منتشر کردند. در روز 20 تیر 1401 جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا گفت که ایران صدها فروند پهپاد به روسیه می‌فروشد و نیروهای روسیه را برای استفاده و به کارگیری این هواپیماهای بدون سرنشین (UAV) آموزش خواهد داد تا روس‌ها در جنگ اوکراین از این پهپادها به منظور جنگیدن با نیروهای اوکراینی استفاده کنند. 
یک روز بعد از این ادعا ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران گفت: «سابقه همکاری جمهوری اسلامی ایران و روسیه در حوزه فناوری‌های نوین به پیش از آغاز جنگ در اوکراین برمی‌گردد.» خیلی‌ها این اظهارنظر را به معنای تایید ضمنی فروش پهپاد از سوی ایران به روسیه دانستند. 
در مرداد ماه واشنگتن‌پست به نقل از مقام‌های دولت بایدن که نخواستند نام‌شان فاش شود، نوشت ایران یک محموله پهپاد برای روسیه ارسال کرده است که این محموله دست‌کم شامل دو نوع پهپاد، «مهاجر۶» و پهپادهای سری «شاهد» بوده‌اند. 
همان زمان امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در تماسی تلفنی با دمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین، با رد خبر ارسال پهپاد به روسیه اعلام کرده بود که جمهوری اسلامی به هیچ‌یک از طرف‌های درگیر جنگ کمک نمی‌کند. در چند ماه گذشته به صورت متناوب اتهام‌ها از سوی غرب و پاسخ از جانب ایران در رسانه‌ها منتشر شد تا اینکه از چند روز قبل این ماجرا شکل پیچیده‌تری به خود گرفت. مقامات دولت اوکراین به صورت مستقیم ایران را خطاب قرار دادند. میخاییلو پودولیاک، مشاور دفتر رییس‌جمهوری اوکراین گفت که ایران 2400 پهپاد انتحاری و مربیانی از سپاه پاسداران برای آموزش کاربرد این پهپادها به هدف تخریب زیرساخت‌های اوکراین را ارسال کرده است.  مقامات اوکراینی اعلام کردند سلسله حملات موشکی و پهپادی روسیه با استفاده از پهپادهای شاهد-136 ساخت ایران، ده‌ها شهر از جمله کی‌یف را در اوایل هفته جاری هدف قرار داده است. اوکراین چند روز پیش سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران را کاهش داد.  اوایل هفته ودانت پاتل معاون سخنگوی وزارت خارجه امریکا در جمع خبرنگاران مدعی شد ارسال پهپادهای ایران به روسیه، نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است. درنهایت مقامات اوکراینی که سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران را کاهش داده‌اند از اتحادیه اروپا و مجامع بین‌المللی خواستند ایران را تحریم کنند.
چهار روز قبل وزیر امور خارجه ایران باز هم این ادعاها را تکذیب کرد و گفت: «جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان سلاح برای به‌کارگیری در جنگ اوکراین دراختیار هیچ طرفی قرار نداده و نخواهد داد.» 
در عین حال روزنامه نیویورک تایمز همین دیروز مدعی شد ایران چند عضو سپاه پاسداران را برای کمک به روسیه جهت آموزش و برطرف کردن مشکلات مکانیکی پهپادها به یک پایگاه نظامی در کریمه فرستاده است. 

تلگراف وارد می‌شود
روز سه‌شنبه نشریه تلگراف انگلیس برمبنای همین وقایع خبر داد که فیفا با درخواست‌هایی برای کنار گذاشته شدن تیم ملی از جام جهانی مواجه شده است. این برای نخستین‌بار بود که پای فوتبال ایران به صورت رسمی در جنگ روسیه با اوکراین باز شد. 
نشریه تلگراف نوشت: «فیفا پس از استفاده روسیه از پهپادهای کامیکازه ساخت ایران علیه اوکراین با درخواست‌هایی برای حذف ایران از جام جهانی چند هفته قبل از بازی افتتاحیه مقابل انگلستان مواجه شده است.» این نشریه در ادامه نوشت: «کرس برایانت رییس بخش پارلمانی گروه روسیه و وزیر سابق امور خارجه به تلگراف اسپورت گفت که هر کشوری از تهاجم پوتین حمایت نظامی کرده باشد باید از ورزش جهان اخراج شود. او افزود، مقامات ورزشی در سراسر جهان و در هر رشته ورزشی باید به دقت تعامل و حمایت ایران از پوتین در حمله غیرقانونی به اوکراین را مشاهده کنند.» 
تلگراف در ادامه به وضعیت ورزش روسیه بعد از حمله نظامی پوتین به اوکراین اشاره کرد و نوشت: «فیفا و یوفا روسیه را در پی حمله پوتین به اوکراین از مرحله پلی آف جام جهانی و کل مسابقات اروپایی 2024 از فوتبال جهان بیرون کردند. بلاروس که دولت آن از تهاجم حمایت کرده نیز مجبور شده تا اطلاع ثانوی بازی‌های خانگی خود را پشت درهای بسته در یک کشور بی‌طرف انجام دهد.»
تلگراف در پایان یادآور شده: «اگر دخالت تهران ثابت شود ممکن است فیفا ورود کند. در حال حاضر ایران با تحریم‌های اتحادیه اروپا به دلیل حملات پهپادهای ایرانی در هفته جاری مواجه است. فرانسه و آلمان که هر دو طرف توافق هسته‌ای 2015 با ایران هستند به صراحت اعلام کرده‌اند که معتقدند تحریم‌های جدید باتوجه به اینکه انتقال چنین تسلیحاتی ناقض قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل است ضرورت دارد.» این نشریه انگلیسی درنهایت گزارش خود را با نگاهی به وضعیت داخلی این روزهای ایران به پایان برد و نوشت: «اعتراضات در ایران نیز که پس از مرگ مهسا امینی آغاز شده بود در جریان است.»

سان پشت تلگراف
بعد از انتشار گزارش تلگراف دیگر رسانه‌های انگلیسی هم وارد عمل شدند تا هر چه بیشتر فیفا را برای واکنش نشان دادن تحت فشار بگذارند. 
نشریه سان برخلاف تلگراف تمرکزش را روی اتفاقات یک ماه گذشته در ایران قرار داد و نوشت این کشور باید به دلیل نقض حقوق بشر از جام جهانی کنار گذاشته شود. البته این درخواست از سوی چند گروه حقوق بشری حتی پیش از شروع اعتراضات در ایران بابت مساله ورود زنان به استادیوم شکل گرفته بود اما گویا حالا آنها با دست پرتری سراغ فیفا رفتند. 
سان نوشت: «تقاضا برای تحریم ایران پس از کشته شدن تعدادی از معترضین از جام جهانی شکل گرفته است. از فیفا خواسته شده که ایران را تنها یک ماه قبل از بازی افتتاحیه در قطر از جام جهانی اخراج کند. این در حالی است که ایران با خشم جهانی برای ارسال سلاح به نیروهای تحت هدایت ولادیمیر پوتین در اوکراین مواجه شده است.» این نشریه انگلیسی ادعا کرد پهپادهای کامیکازه که روز دوشنبه به مناطق مسکونی کی‌یف برخورد کردند و دست‌کم هفت نفر را کشتند، از ایران آمده بودند. سان گزارش داد: «تاکنون بیش از 12000 نفر طومار حذف ایران از جام جهانی را امضا کرده‌اند.» این رسانه در پایان با اشاره به گزارش جدید رویترز مدعی شد ایران قصد دارد موشک‌های بالستیک زمین به زمین نیز دراختیار روسیه قرار دهد تا علیه شهرها و مواضع نیروهای اوکراینی استفاده شود. 

تهدید چقدر جدی است؟
آیا ایران ممکن است از جام جهانی کنار گذاشته شود؟ این سوالی است که این روزها در بین اهالی فوتبال دهان به دهان می‌چرخد. خیلی‌ها این را یک تهدید توخالی با بار سیاسی می‌دانند و برای اثبات این اظهارنظر به جملات جانی اینفانتینو رییس فیفا در فروردین اشاره می‌کنند. در آن مقطع برخی فشارها وجود داشت که به خاطر اتفاقات ورزشگاه امام رضا تیم ملی ایران از جام جهانی کنار گذاشته شود که اینفانتینو در پاسخ گفت: «لطفا شوخی را کنار بگذارید.» اما در سمت مقابل برخی می‌گویند این‌بار ماجرا کاملا متفاوت است و چراکه نه؟ مگر ندیدید روسیه چطور حذف شد؟  برای حذف تیم ملی ایران از جام جهانی باید مقدماتی فراهم شود. اولین مقدمه اثبات ارسال پهپاد از سوی ایران به روسیه است. مقامات اوکراینی می‌گویند شواهد کافی و محکمی دراختیار دارند که پهپادهای ایرانی در جنگ علیه اوکراین استفاده شده‌اند. از واکنش مقامات سیاسی اروپایی و امریکایی نیز به نظر می‌رسد که آنها این مدارک را پذیرفته‌اند. با این حال گویا برخی مقامات نظامی امریکا اعلام کرده‌اند هنوز مطمئن نیستند که پهپادهای موردنظر ساخت ایران باشند. روی بدنه پهپادهای منفجر شده در اوکراین نام «گل شمعدانی» درج شده در حالی که پهپادهای ایران چنین نامی ندارند. رسانه‌ها و مقامات اوکراین می‌گویند اینها همان پهپادهای ایران است که در روسیه نشان آنها را عوض کرده‌اند. فعلا قرار است موضوع ارسال تسلیحات ایران به روسیه در جلسه شورای امنیت سازمان ملل مطرح شود. 
مرحله بعدی پس از اثبات، اجماع جهانی است. اجماعی که به نظر می‌آید به دست آمده. یعنی لااقل امریکای شمالی به اضافه اروپا و حتی بخشی از کشورهای آسیایی موافق تحت فشار قرار دادن ایران هستند. اگر همه به نتیجه یکسان برسند آن وقت احتمالا باید قطعنامه‌ای علیه ایران صادر شود. 
نقطه عزیمت بعدی متقاعد کردن کمیته اجرایی فیفاست که سخت‌ترین مرحله به حساب می‌آید. در واقع فیفا چون یک نهاد مستقل است نمی‌توان آن را با قطعنامه‌های سازمان ملل یا درخواست دولت‌ها ملزم به انجام کاری کرد. هر تصمیمی که فیفا اتخاذ می‌کند در هیات اجرایی این نهاد باید به تصویب برسد. یعنی متقاضیان حذف ایران از جام جهانی علاوه بر اینکه باید فیفا را برای پرداختن به چنین موضوعی قانع کنند باید در همسو کردن هیات اجرایی هم موفق شوند که کار بسیار سختی است.
این کار معمولا از طریق فشار رسانه‌ای شکل می‌گیرد. فشاری که از چندی پیش آغاز شده و معلوم نیست آیا ادامه پیدا می‌کند یا خیر. رسانه‌های ورزشی و سیاسی دنیا یک ماهی می‌شود که روی اتفاقات ایران فوکوس کرده‌اند و اخباری نظیر برخورد با معترضان یا بازداشت ورزشکاران و مخصوصا فوتبالیست‌ها را بازتاب می‌دهند. نیویورک تایمز و گاردین و بیلد و تلگراف و سایرین دست‌کم یکی، دو بار به وقایع ایران واکنش نشان داده‌اند. این واکنش از 48 ساعت پیش شدت بیشتری گرفته، درنهایت تهییج افکار عمومی می‌تواند فیفا را وادار کند که دست‌کم بیانیه‌ای در این زمینه صادر کند. 
عده‌ای معتقدند که با توجه به این پروسه طولانی و فاصله اندک تا جام جهانی چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. یعنی تا اثبات شود پهپادها ساخت ایران بوده و فیفا بپذیرد که مساله حذف ایران از جام جهانی را بررسی کند و هیات اجرایی متقاعد شود، جام جهانی تمام شده. با این حال نباید فراموش کرد که اگر عزم سیاسی جدی پشت این مساله قرار بگیرد همه‌چیز خیلی سریع اتفاق می‌افتد. روسیه روز 5 اسفند به اوکراین حمله کرد و در تاریخ 17 اسفند از پلی‌آف جام جهانی کنار گذاشته شد. یعنی تمام پروسه‌ای که در بالا گفته شد تنها در عرض کمتر از دو هفته به نتیجه رسید. نباید فراموش کرد که فیفا امکان کنار گذاشتن یک تیم را درست در میانه مسابقات را هم دارد چه برسد در روزهای منتهی به شروع مسابقات.
نمونه مهم این واکنش یوگسلاوی در سال 1992 است. در آن سال یوگسلاوی درگیر جنگ بالکان بود و درحالی که بازیکنان این تیم در سوئد محل برگزاری مسابقات اردو زده بودند، در فاصله ده روز تا شروع مسابقات یوگسلاوی از جام ملت‌های اروپا اخراج و دانمارک جایگزین آنها شد. جالب اینکه دانمارک در همان سال فاتح مسابقات لقب گرفت. در آن سال قطعنامه 757 سازمان ملل با موضوع بوسنی و هرزگوین باعث شد تمام نهادهای ورزشی یوگسلاوی را از تمامی مسابقات کنار بگذارند. 

ایران چه کار می‌تواند بکند؟
جدا از اینکه مقامات وزارت امور خارجه تلاش می‌کنند پاسخ اتهام‌ها علیه همکاری ایران با روسیه در جنگ اوکراین را بدهند کار دیگری نه می‌توان انجام داد و نه نیاز هست که انجام شود. البته رییس فدراسیون فوتبال می‌تواند روی استحکام روابطش با فیفا و کنفدراسیون‌های عضو و اعضای کمیته اجرایی فیفا تمرکز بیشتری داشته باشد.  در مجموع با تمام تفاسیر احتمال ضعیفی وجود دارد که ایران از جام جهانی قطر کنار گذاشته شود. ولی اگر چنین اتفاقی رخ بدهد دست‌کم تا زمان برگزاری مسابقات دیگر هیچ کاری نمی‌توان انجام داد. حتی شکایت به دادگاه حکمیت ورزش هم بیشتر از آن چیزی طول می‌کشد که به درد کسی بخورد. خود کشور روسیه بعد از کنار گذاشته شدن از تمامی مسابقات ورزشی به دادگاه CAS شکایت کرد اما موفقیتی به دست نیاورد. 
 
آیا ایران ممکن است از جام جهانی کنار گذاشته شود؟ خیلی‌ها این را یک تهدید توخالی با بار سیاسی می‌دانند و برای اثبات این اظهارنظر به جملات جانی اینفانتینو رییس فیفا در فروردین اشاره می‌کنند. در آن مقطع برخی فشارها وجود داشت که به خاطر اتفاقات ورزشگاه امام رضا تیم ملی ایران از جام جهانی کنار گذاشته شود که اینفانتینو در پاسخ گفت: «لطفا شوخی را کنار بگذارید.» اما در سمت مقابل برخی می‌گویند چراکه نه؟ مگر ندیدید روسیه چطور حذف شد؟ 

در سال 1992 یوگسلاوی درگیر جنگ بالکان بود و درحالی که بازیکنان این تیم در سوئد محل برگزاری مسابقات اردو زده بودند، در فاصله ده روز تا شروع مسابقات یوگسلاوی از جام ملت‌های اروپا اخراج و دانمارک جایگزین آنها شد. جالب اینکه دانمارک در همان سال فاتح مسابقات لقب گرفت. در آن سال قطعنامه 757 سازمان ملل با موضوع بوسنی و هرزگوین باعث شد تمام نهادهای ورزشی یوگسلاوی را از تمامی مسابقات کنار بگذارند.

بهای معاملات نفت برنت ۷۴ سنت معادل ۰.۸ درصد افزایش یافت و به ۹۲ دلار و ۳۶ سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات وست تگزاس اینترمدیت آمریکا با ۷۸ سنت معادل ۰.۹ درصد افزایش، به ۸۶ دلار و ۲۴ سنت در هر بشکه رسید.
دلار پس از اینکه دولت جدید انگلیس از اجرای اصلاحات اقتصادی عقب نشینی کرد و باعث بهبود ریسک‌پذیری شد، کاهش یافت. شاخص دلار در برابر سبدی از ارزهای رقیب، ۰.۸۲ درصد کاهش یافت و به ۱۱۲.۱۱ واحد رسید. دلار ضعیفتر، معاملات نفت را برای خریداران غیرآمریکایی ارزانتر می‌کند.
در بخش عرضه، انتظار می رود رشد تولید نفت شیل آمریکا به تسهیل کمبود عرضه نفت کمک کرده و باعث محدود شدن رشد قیمت‌ها شود. اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش بینی کرد تولید نفت در منطقه پرمیان باسین و نیومکزیکو که بزرگترین منطقه نفت شیل آمریکاست، ماه جاری حدود ۵۰ هزار بشکه در روز افزایش خواهد یافت و به رکورد ۵.۴۵۳ میلیون بشکه در روز می رسد.
همچنین طبق گزارش بلومبرگ، دولت آمریکا قصد دارد ۱۰ تا ۱۵ میلیون بشکه نفت از ذخایر استراتژیک این کشور به منظور متوازن کردن بازار و جلوگیری از افزایش قیمت‌های بنزین برداشت کند. کاخ‌سفید قصد دارد ذخایر نفت استراتژیک آمریکا را دوباره پر کند.
عامل دیگری که از قیمت‌های نفت پشتیبانی کرد، انتظارات برای ادامه سیاست پولی تسهیلی چین برای کمک به اقتصاد آسیب دیده از محدودیت‌های کووید ۱۹ بود. با این حال، اقدام چین در به تاخیر انداختن انتشار شاخص‌های اقتصادی، باعث شده است دورنمای تقاضا برای سوخت در این کشور همچنان مبهم بماند.
بر اساس گزارش رویترز، تحلیلگران گروه ANZ Research در یادداشتی اعلام کردند پس از کاهش تولیدی که میان اعضای اوپک پلاس توافق شد، سرمایه‌گذاران قراردادهای خرید را در بازار معاملات آتی افزایش داده‌اند.
کشورهای عضو اوپک پلاس پس از اینکه کاخ سفید ریاض را متهم کرد بعضی از کشورهای عضو این گروه را برای حمایت از کاهش تولید نفت تحت فشار قرار داده است، حمایت خود از تصمیم اخیر را اعلام کردند.

کسب درآمد با پنل پیامکی